Wilhelmina Douglas Hawley

Wilhelmina douglas Hawley, de Kunstenares die in Rijsoord bleef.

 

Rezoord was zo vanaf 1888 een geliefd dorp voor de kunstenaars, er werd vroeger dan ook wel gezegd dat het hier een schilderskolonie was. Er kwamen hier veel kunstenaars uit Amerika, Frankrijk, Duitsland, Engeland. Een van de eerste kunstenaars die Rijsoord bezocht is de Nederlands-Amerikaanse kunstenaar John H. Vanderpoel (1857-1911), geboren Johannes van der Poel uit Haarlemmermeer. Voordat zijn familie naar Amerika (Chicago) emigreerde in 1869, woonden zijn ouders Jan van der Poel and Maria van Nes enige tijd in de Burghoeve op de Pruimendijk in Rijsoord. In 1889 aan de Waalweg 3 begon een nicht van John Vanderpoel, Volksje Noorlander en haar echtgenoot een nieuw onderkomen voor passerende reizigers en kunstenaars, genaamd Pension Noorlander, dat vlak achter Hotel Warendorp werd gebouwd. Een bekend schilderes uit die tijd was Wilhelmina Douglas Hawley die zelfs hier in Rezoord getrouwd is en gewoond heeft aan de Rijksstraatweg nr. 66.

 

Hiernaast rechts een zelfportret van Wilhelmina Douglas Hawley, en links het vroeger woonhuis Rijksstraatweg 66.

 

 

 

Wilhelmina reist in de zomer van 1897 twee maanden door Belgie en Nederland en bezoekt ze op 4 juli voor het eerst het vlasdorp en de schilderskolonie Rijsoord, waar inmiddels sinds 1888 kunstenaars werkzaam zijn. In de zomermaanden, als de kunstacademies gesloten zijn, brengt Wilhelmina regelmatig haar tijd met Laura Muntz door op het Franse platteland en Rijsoord om te schilderen en les te geven. Het Zuid-Hollandse dorp is inmiddels sinds 1888 uitgegroeid tot een bescheiden internationale kunstenaarskolonie waar Amerikaanse, Engelse, Franse en Duitse kunstenaars en kunststudenten in de zomer verblijven. Rijsoord is goed bereikbaar omdat er sinds 1821 de Koninklijke Straatweg der 1ste Klasse no 7 (de huidige Rijksstraatweg) dwars door het dorp is aangelegd, waardoor het langs een van de belangrijkste Europese verbindingswegen gelegen is, tussen Parijs en Den Haag. Daardoor passeerden vele reizigers en ook kunstenaars het landelijke dorpje Rijsoord. Tijdens haar verblijf in Rijsoord logeert Wilhelmina in Hotel Warendorp (het huidige restaurant Hermitage), een nog steeds bestaand markant gebouw dat in de 18de eeuw eerst recht- en tolhuis was en vervolgens als herberg in gebruik is genomen. Het fungeert als het hoofdkwartier van de internationale Summer Academy. Op de eerste verdieping onder het dak is zelfs een kunstenaarsatelier ingericht, waar de kunstenaars hun werken ophangen en er ook kunnen werken als het weer te slecht is om buiten te schilderen. Vanuit haar positie als docent aan de Parijse Academie Colarossi neemt Wilhelmina haar studenten in de zomermaanden mee naar Rijsoord. De aanwezige kunstenaars worden steeds door Rijsoordse roeiers met hun schildersezels en materialen naar de location of the day geroeid. In 1899, tijdens een van deze roeitochten, maakt Wilhelmina kennis met de Rijsoordse landbouwer Bastiaan de Koning. Ze worden verliefd en een jaar later – Wilhelmina is dan veertig – kondigen zij hun verloving aan. Ze trouwen op 5 december 1901. Het echtpaar gaat wonen in een voormalige tuinderswoning gelegen aan de Rijksstraatweg no. 66. In 1904 wordt daar hun eerste en enige kind geboren, Georgina Florence de Koning, vernoemd naar Wilhelmina‘s lievelingstantes. Vermoedelijk is Wilhelmina rond die tijd grotendeels gestopt met schilderen, na een artistieke carrière van 25 jaar. Aangezien ze niet al haar werk dateerde en signeerde is het niet geheel duidelijk wanneer ze werkelijk met schilderen is opgehouden. Enkele jaren na de geboorte van haar dochter gaat ze in ieder geval wel weer met enige regelmaat naar Parijs en New York om haar familie en oude vrienden uit het kunstcircuit te ontmoeten tentoonstellingen te bekijken. In 1915 heeft het echtpaar als huishoudster en kindermeisje Trui van Nielen in dienst genomen. Troy  zoals Wilhelmina haar noemde, vormt de spil van de familie, en zorgt voor Bastiaan en Georgy als de vrouw des huizes op stap is naar het buitenland. In 1930 trouwt Wilhelmina‘s dochter Georgy met Hans van Dongen. Samen met haar schoonzoon reist Wilhelmina in 1933 op 73-jarige leeftijd voor enige maanden naar New York om enige familiezaken af te handelen. Ze maakt van de gelegenheid gebruik om haar favoriete musea te bezoeken en om haar broer, de bekende mientje van nes 1897ballonvaarder en luchtvaartpionier , te kunnen te zien. Bij terugkomst in Rijsoord geniet ze vervolgens van haar zes kleinkinderen, die regelmatig, ook tijdens hun studie, bij haar logeren. In haar dagboek zijn de oorlogsjaren in Rijsoord uitgebreid in haar dagboek te lezen. In 1940 ze is dan inmiddels tachtig jaar wordt de familie door de Duitsers tijdelijk uit hun huis gezet. Wilhelmina zet zich alsnog enorm in voor de Rijsoordse dorpsgemeenschap en ondersteunt hen waar ze maar kan in deze moeilijke periode. Kort na de oorlog schenkt ze enkele inwoners een aquarel in ruil voor hun hulp en voedsel tijdens de oorlog. In 1958 overlijdt ze op 97-jarige leeftijd in haar geliefde huis in Rijsoord. Een aanzienlijk deel van de schilderijen, aquarellen en tekeningen uit Wilhelmina‘s Parijse en Rijsoordse periode zijn in de familie bewaard gebleven. Het dagboek en het werk zijn aanleiding geweest om een overzichtstentoonstelling en boek samen te stellen over de artistieke carrière van Wilhelmina. Het boek is getiteld Dromen van Rijsoord/Dreaming of Rijsoord. Wilhelmina Douglas Hawley 1860-1958 dat verschenen is in december 2005 bij Uitgeverij Thoth in Bussum. 

Nog een verhaal van Wilhelmina uit het boekje Herinneringen van Wim van Gameren Klik hier: (Wilhelmina en haar kleinkinderen in Rezoord)

 

Bronmateriaal: Reproductiefotografie door Floor van Dongen, Tekst Alexandra Gaba-van Dongen.