Het “Volksbelang” Rijsoord

Het volksbelang, de naam zegt het al, een gebouw voor het volk. Dit was, tot ongeveer 1957, een soort verenigingsgebouw in Rijsoord aan de Mauritsweg nr. 12, naast de sigarenwinkel van Thijs Bol. In 1955 is het verenigingsgebouw de Bron in opdracht van de Gereformeerde kerk gebouwd. Dit gebeurde schuin tegenover het volksbelang. Hier gingen de verenigingen en clubs van de Gereformeerde kerk gebruik van maken, waardoor het gebruik van het Volksbelang minder werd.

De Start van het Volksbelang:
Ergens in 1913 en 1914 ontstonden er plannen onder een aantal mensen, om een volksgebouw ( tegenwoordig zouden we dat een buurthuis noemen) te gaan beginnen. Zo’n gebouw was er nog niet in Rijsoord, dus moest er één gebouwd worden. Daar was natuurlijk geld voor nodig. Men besloot een vereniging op te richten en wat geldschieters te zoeken. De vereniging kwam er, en kreeg de naam “Vereniging Volksbelang Rijsoord”. Het dagelijks bestuur vanaf de start waren, voorzitter Jacob Johanneszoon van Nes, vlaskoopman wonende te Rijsoord, secretaris Joris Klootwijk, schilder wonende te Rijsoord, en penningmeester Sijbrant Kamer, onderwijzer wonende te Rijsoord. Of er nog meer bestuursleden waren is niet bekend. In mei 1914 ontving men van de eerste 20 leden de contributie, een bedrag ter grootte van fl. 26,00, in juni 1914 van nog eens 33 leden een bedrag ter grootte van fl. 26,50. In de loop van het jaar kwamen er steeds meer leden bij. Wat nu het vaste contributie bedrag was valt niet precies te achterhalen gezien de verschillen in bedragen. Het was zelfs mogelijk om contributie voor levenslang in één keer te betalen. Deze leden moesten dan fl. 50,00 betalen, zoals te vinden is in het oude kasboekje, wat de laatste penningmeester van de “Vereniging Volksbelang Rijsoord” J.J. van Gameren, met zorg bewaard heeft. Ook de nabestaanden hebben het boekje later met zorg bewaard. Er waren ook geldschieters nodig, ook die werden gevonden. Met de heer J.M. van Nes werd op 30 oktober 1914 een hypotheek afgesloten groot fl. 3.000,00 met als onderpand “het Volksbelang”. Op 16 december werd aan de heer A. Kleinjan een obligatie verkocht ter waarde van fl. 1.500,00 , en op 6 februari 1915 werd aan de heer B. Visser een obligatie verkocht van fl. 500,00 en aan Joh. Th. Bestebreurtje een obligatie van fl. 250,00. Op 27 april 1915 kocht J.M. van Nes nog een obligatie van fl. 500,00. Voor de obligaties en hypotheek stond een rentevergoeding van 4 ½ %. Dit waren de eerste geldschieters. Maar ook de heren Jac. v Nes (de voorzitter) C. v Nes, G. Bestebreurtje, en J. Klootwijk (de secretaris) waren belangrijke geldschieters. Zij namen renteloze aandelen van fl. 100,00 voor de eerste twee heren, en fl. 50,00 voor G. Bestebreurtje en fl. 25,00 voor J. Klootwijk, van de vereniging. In de loop van 1914 werd grond aangekocht van de Gemeente Ridderkerk voor fl. 575,00, en kon worden gestart met de bouw van het pand. Aannemer A. st.Nicolaas was verantwoordelijk voor de bouw en J. Klootwijk voor het schilderwerk, en stucadoor N. Vogel voor het stucwerk. Verder waren er nog de heren B. Wilschut, H. Groeneweg, P.H. v Leeuwen, G. Bestebreurtje die met de bouw te maken hadden. Het pand kreeg de naam “Volksbelang” Deze naam staat nog steeds op de voorgevel. Het “Volksbelang” is al voor de officiële opening in gebruik genomen door Centovereniging. Deze hielden er vanaf het begin hun maandelijks bijeenkomsten. In december 1914 werd het “Volksbelang” officieel geopend, De eerste jaren was P. Opmeer de conciërge. Er was vanaf 1914 veel te beleven in het “Volksbelang” Clubs van zowel de Geref. Kerk als van de Ned. Herv. Kerk maakten van het gebouw gebruik, zoals de jongelingsverenigingen en knapenverenigingen om hun jaarfeesten en uitvoeringen te houden. Er werd ook veel vergaderd door verschillende vereniging en organisaties, zoals Patrimonium, de Kiesvereniging, Centovereniging, Gemeente Stembureau, Volkshuisvesting, Distributiebedrijf, Steun comité, Ziekenkas, Tuinbouwvereniging, Div.Vakorganisaties, Brandstichting commissie, Burgerwacht, Metaal bond,enz. Omdat het bij de opening direct de grootste zaal in de omgeving was, was het gebouw al snel populair bij verenigingen van omliggende gemeenten. Er werden dan ook regelmatig diverse uitvoeringen gegeven door o.a. zangverenigingen, waarvan de zangvereniging “Zingt den Heere”, een mannenkoor waar de naam niet van bekend is, zangvereniging “Emanuel” uit Dordrecht, en zangkoor “Prijst den Heer”. Ook de zangvereniging uit Heerjansdam gaf regelmatig een uitvoering. Op 5 april 1915 gaf onze eerst muziek vereniging Concordia haar uitvoering in het “Volksbelang”. Zij hebben daar tot eind 1918 regelmatig vergaderd, geoefend en uitvoeringen gegeven. Eind 1918 zien we dat ze de laatste maanden van 1918 veel vergaderd hebben, waarschijnlijk omdat het niet goed ging met de vereniging. In januari 1919 zien we in het kasboek aangetekend een buitengewone vergadering van Sursum Corda, waarschijnlijk de oprichtingsvergadering van deze nieuwe muziek vereniging. Later zien we dan ook niets meer terug over Concordia. De landarbeiders vereniging met hun van oorsprong lange naam “Vereniging ter bevordering van de verkrijging van onroerend goed door landarbeiders” gevestigd te Rijsoord, vergaderd na hun oprichting in 1919, ook regelmatig in het “Volksbelang” . Wat we ook tegenkomen in het oude kasboekje, dat er vanaf 1921 vergaderd wordt door een voetbal vereniging. Dat moet waarschijnlijk de voorloper geweest zijn van V V Rijsoord. Deze club heette toen “Vios” die toen hun voetbalveld aan de Waalweg hadden, want V V Rijsoord is pas in 1924 opgericht. Er werd niet alleen door de sportievelingen vergaderd, maar ook werd er sport uitgeoefend en uitvoeringen gegeven door de Gymnastiek vereniging Ridderkerk, evenzo door de Turnvereniging. In 1919 werd tijdens een verbouwing van de Gereformeerde kerk het “Volksbelang” door de Gereformeerden een paar keer gebruikt voor hun diensten. Omdat er in het “Volksbelang” geen orgel was, werden deze diensten begeleid door 8 muzikanten van de Muziekvereniging Sursum Corda, waaronder de laatste penningmeester van het “Volksbelang” J.J. v Gameren. Zoals eerder gemeld werd het “Volksbelang” ook door verenigingen van buiten Rijsoord gebruikt om hun uitvoeringen te geven, bijv. de zangvereniging uit Heerjansdam, een zangvereniging uit Dordrecht, een kinderkoor uit Ridderkerk en muziekvereniging Slikkerveer, waren hier o.a. regelmatig aanwezig. Ook vonden er Ring vergaderingen plaats van de div. verenigingen. Vanaf 1920 worden er ook regelmatig bioscoop avonden gehouden en in juni 1921 wordt er een Leger des Heils oprichtings vergadering gehouden, dit zal waarschijnlijk de Leger des Heils afdeling Ridderkerk geweest zijn. Bij alle uitvoeringen die gehouden werden in het “Volksbelang” was het de gewoonte om een collecte te houden voor de vereniging van het “Volksbelang”. Waarschijnlijk vanwege dat er de eerste jaren het kasboek met een nadelig saldo afgesloten werd, hebben drie geldschieters van het begin de rente die aan hun betaald moest worden, in januari 1919 kwijtgescholden, om de vereniging een impuls te geven voor verdere opbouw. In 1921 wordt er ook door een oranje vereniging vergaderd. Dit was niet de Rijsoordse Oranjevereniging, want die is pas in 1935 opgericht. De eerste jaren werd er ook bij regelmaat een Bazaar gehouden door de vereniging “Volksbelang”Rijsoord om wat meer geld in kas te krijgen. Bij landelijke of gemeentelijke verkiezingen was er ook een stembureau in het “Volksbelang”. De Rijksontvanger had ook regelmatig zitting in het gebouw. In augustus 1926 wordt het “Volksbelang” verkocht aan J. de Zeeuw. In het kasboekje staat dat hij de inventaris van de vereniging overgenomen heeft voor fl. 175,00. en dat de vereniging fl. 77,00 huur betaald voor 11 weken. Wanneer de vereniging opgeheven is wordt niet vermeld, wel is bekend dat er nog tot 1953 geld op een rekening gestaan heeft. De laatste boekingen in het kasboek zijn van juni 1931 voor een advertentie in de Rotterdammer van fl. 6,05 en een boeking voor G. Broekzitter van fl. 2,50, en voor 28 okt 1933 voor een lening aan Sursum Corda van fl. 400,00 en 16 juni 1938 weer een lening aan Sursum Corda van fl. 200,00, waarvan in 1944 weer een groot deel van afgelost is en een gift van fl. 1.000,00 aan de Gereformeerde kerk voor een jeugdgebouw.

Sept 1927 wordt een vergunning aangevraagd voor het verbouwen van het “Volksbelang”. Men wil in de voorkant van het gebouw een woning maken. Vergunning wordt aangevraagd door J.W. de Zeeuw Hieruit blijkt dat vanaf de bouw hierin geen woonruimte geweest is. Het was dus alleen de zaal en een Podium aan de achterkant, met naast het podium een kleedruimte voor de mensen die op het podium moesten spelen. Ook was er een kantine ruimte. In het kasboekje staat dat er ook huur betaald word voor de kantine.

Een nieuw tijdperk breekt aan. Vanaf eind 1927 trekt Johannes van ’t Hof met zijn vrouw in het gereedgekomen woongedeelte van het “Volksbelang”. Zij huren vanaf dat moment het pand en voeren het beheer ervan. Johannes beter bekend als Hannes, trouwde in 1924 met Maaike Penning en kregen vier kinderen, drie dochters en een zoon. Drie dagen in de week was Hannes de “Barbier van het dorp”. Je kon daar je haar laten knippen, (alleen voor de mannen) . Er zijn tarieven bekend van 10 cent voor kuifje knippen en wilde je deftig geknipt worden dan was het 25 cent, maar dit was voor veel mensen een rib uit het lijf. Maar je kon er ook terecht voor een borrel of een biertje. Het was geen echt café, dus gebeurde dat stiekem. Dat was vooral aangenaam als je zat te wachten voor het knippen, dus de meeste mannen vonden het wachten niet zo heel erg. Er werd nog steeds door veel verenigingen uit Rijsoord en daarbuiten, veelvuldig gebruik gemaakt van het “Volksbelang” met zijn faciliteiten. Er was in de grote zaal ook een podium waar je van alles op kon doen. De zangvereniging “ASAF” uit Rijsoord, heeft daar nog lang geoefend en haar uitvoeringen gegeven. Ook mooie muziekuitvoeringen werden er gegeven door onze nog steeds bestaande muziekvereniging Sursum Corda, ook zij oefenden daar. Ook Hannes van ’t Hof was lid van deze vereniging en sloeg met veel genoegen de grote trom en het koperen bekken. Er werden ook toneelstukken opgevoerd door een toneelvereniging waarvan de naam onbekend is. Ook zij hielden hun oefenavonden in het “Volksbelang”. De zaal werd heel veel verhuurd voor verjaardagen en bruiloften. Menig Rijsoordenaar en mensen van buiten Rijsoord hebben daar hun verjaardag of bruiloft gevierd. De jaarfeesten van de knapenvereniging, jongelingsvereniging en de mannen en vrouwenvereniging werden er ook nog steeds gehouden. Ook de plaatselijk damvereniging vond er zijn onderdak. Het is zelfs voorgekomen dat de junioren van V V Rijsoord er een winter in de zaal getraind hebben. Door de drukte in het gebouw moesten de kinderen van Hannes en Maaike al op vroege leeftijd meehelpen met schoonmaken, stoelen en tafels sjouwen en koffie rondbrengen etc. In de oorlogsjaren ’40 – ’45 waren er Duitsers ingekwartierd. Er werd toen ook meel in de zaal opgeslagen van molenaar Job de Kool, dit tevens ter voedselcontrole door de Duitsers! In okt 1947 wordt door wed. A.de Jong de toenmalige eigenaresse een vergunning aangevraagd tot het verbouwen van de woning. Na de bouw van “De Bron” 1955 schuin tegenover het Volksbelang liepen de activiteiten in het Volksbelang terug . In de jaren ’60 werd de zaal nog verhuurd aan verschillende bedrijven die er een gedeelte van de zaal huurde voor opslag, o.a. voor meubelen van een meubelbedrijf uit Ridderkerk waarvan de naam niet meer bekend is, aan Henk van Ooijen die er opslag had van gasfornuizen en huishoudelijke artikelen, op zaterdag hield hij daar verkoop van stoelen, en Gerrit de Kool opslag van graan en meel. Johannes van ’t Hof was een bezig baasje…….Naast zijn werk in het Volksbelang en ’s zomers in z’n volkstuin was hij ook bij velen in Rijsoord bekend als verzekeringsagent. Hannes was de geld ophaler van het “busgeld”(dit was niet voor een bustochtje zoals je al gauw zou denken. Waar de uitdrukking busgeld vandaan komt is onduidelijk ). Het was het verzekeringsgeld voor een soort ziektekosten verzekering, de voorloper van het ziekenfonds. (de kinderen bedelden altijd….krijg ik nog een stempeltje op m ‘n hand!). Er werd na het betalen altijd een stempel gezet op de verzekeringskaart.

Een beschrijving van het pand: aan de voorkant van het pand woonde Hannes van ’t Hof met zijn vrouw Maaike en de kinderen. Achter het woongedeelte had je de zaal waar de feesten gehouden werden. In de zaal was een podium, links van het podium was een klein kamertje, waar de toneelmensen zich konden verkleden of wachten wanneer ze op moesten. En rechts van het toneel was ook zo’n kamertje waar Hannes van ’t Hof zijn kapsalon voor de mannen had.

Door een herseninfarct (3 maanden voor z’n pensionering in 1965) kwam er een abrupt einde aan al zijn activiteiten!

Circa 1973 zijn Johannes en Maaike verhuisd vanuit het Volksbelang naar een normale woning aan de Mauritsweg.

Nadien is het pand als gewoon woonhuis in gebruik genomen. De huidige bewoners hebben er nu een verloskundige praktijkruimte achter het woongedeelte.

 Een herinnering van Arie de Mik aan het Volksbelang: 

Naar de Kapper.
In “het Volksbelang” aan de Mauritsweg, kon je op woensdag middag je haar laten knippen en /of scheren. De kapper was de beheerder van het gebouw, Hannes van ’t Hof. Een vrije woensdag middag, kon als je pech had een wachtende middag worden. Waarom? Wel, van ’t Hof vond dat kinderen tijd genoeg hadden en zodoende ging steeds als er een oudere binnen kwam je beurt voorbij. Via een trapje kwam je de zaal binnen, waar een geïmproviseerde kapsalon was ingericht. Deze bestond uit een stoel met armleuningen, met aan de achterkant een hoofdsteun voor het scheren. Verder een paar houten stoelen voor de wachtende. Zo kon het gebeuren dat je naar huis ging 50 cent armer, op een kuifje na al je haren en je vrije woensdag middag kwijt.

Ziekenfonds stempel.
Om de zoveel tijd kwam van ’t Hof thuis langs, geld ophalen voor het ziekenfonds. Na betaling plaatste hij de ziekenfonds kaart tegen de deurpost en drukte er een stempel op, betaald!. Dat stempel heb ik altijd met bewondering staan te bekijken. Dat was voor mij een uniek stukje techniek. Het stempel zat zover ik kon begrijpen onderste boven tegen het stempelkussen. Als hij op het apparaat drukte werd het stempel snel omgekeerd en kwam op de kaart. Mijn gedachte was dan ook steeds, als van ’t Hof kwam, zo’n mooi apparaat zou ik ook wel willen hebben.